ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 226 ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Πρός
τόν Ἱερό Κλῆρο
καί τούς εὐσεβεῖς Χριστιανούς
τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας
Ἀγαπητοί Πατέρες καί ἀδελφοί,
«Ἔφθασε καιρός, ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή…», διακήρυξε σήμερα ὁ ἱερός ὑμνογράφος στό Δοξαστικό τῶν Αἴνων.
Ἀνάλογη εἶναι καί ἡ ἐπισήμανση τοῦ ἀποστόλου Παύλου στό σημερινό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα: «Γνωρίζετε σέ τί καιρό ζοῦμε. Εἶναι πλέον ὥρα νά ξυπνήσουμε ἀπό τόν ὕπνο» (Ρωμ. 13,11).
«Καιρός» πού ἔφθασε· «ὥρα πού πρέπει νά ξυπνήσουμε», εἶναι ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, στήν ὁποία ἀπό αὔριο μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ θά εἰσέλθουμε.
Ὁ Καιρός καί ἡ ὥρα ἀναφέρονται στόν χρόνο· προσδιορίζουν τόν χρόνο. Καί ὁ χρόνος, ὅπως γνωρίζουμε, συνιστᾶ ἕνα βασικό στοιχεῖο τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Ἀγκαλιάζει ὁλόκληρη τή ζωή μας. Ὅπως τά ψάρια ζοῦν μέσα στή θάλασσα, ἔτσι κι ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ὑπάρχουμε μέσα στόν χρόνο. Ὁ χρόνος ἀποτελεῖ τόν ἀχώριστο σύντροφο τῆς ζωῆς μας. Ἀντίθετα, ὁ Θεός ὑπέρκειται τοῦ χρόνου· εἶναι ἄχρονος καί αἰώνιος.
Ἐκτός ἀπό τόν φυσικό χρόνο πού οἱ ἄνθρωποι προσδιορίζουμε καί διαιροῦμε μέ διαφόρους τρόπους, ὑπάρχει καί ὁ χρόνος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ λειτουργικός χρόνος. Καί ἡ Μεγάλη Τεσαρακοστή ἀποτελεῖ μιά κατ᾽ ἐξοχήν εὐλογημένη χρονική περίοδο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους. Οἱ χριστιανοί καλούμαστε νά προετοιμαστοῦμε πνευματικά γιά νά ὑποδεχτοῦμε τήν Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν τοῦ Κυρίου μας καί νά ἑορτάσουμε τήν ἔνδοξη Ἀνάστασή Του.
* * *
Ἄν, ἀδελφοί μου, γενικά ὁ χρόνος ἀποτελεῖ δῶρο τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖο ὡς χριστιανοί ἔχουμε χρέος νά ἐκμεταλλευόμαστε, τό ἴδιο ὀφείλουμε νά κάνουμε καί γιά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος κατ᾽ ἐπανάληψιν μᾶς συμβουλεύει «νά ἐξαγοραζόμαστε τόν καιρό» (Ἐφεσ. 5,16· Κολ. 4,5), πού σημαίνει νά χρησιμοποιοῦμε σωστά καί νά ἀξιοποιοῦμε γόνιμα τόν χρόνο μας. Νά μήν ἀφήνουμε στιγμή νά πάει χαμένη. Αὐτό καλούμαστε νά ἐπιδιώξουμε καί κατά τή φετινή Σαρακοστή.
Περίοδος νηστείας ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἑπομένως νηστεύουμε κι ἐμεῖς. Ὄχι μόνο ἀπό τίς προβλεπόμενες τροφές, ἀλλά καί ἀπό τά πάθη μας. Ἡ νηστεία τῶν τροφῶν ἔχει ἀξία ὅταν συνοδεύεται καί ἀπό τήν πνευματική νηστεία. Τό ὑπογραμμίζει μέ ἔμφαση ὁ Μέγας Βασίλειος : «Δέν φτάνει ἡ ἀποχή καί μόνο ἀπό τίς τροφές γιά νά ᾽ναι ἄξια ἐπαίνου ἡ νηστεία μας. Ἄς νηστέψουμε νηστεία εὐπρόσδεκτη καί εὐάρεστη στόν Θεό. Ἀληθινή νηστεία εἶναι ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό ὁτιδήποτε κακό καί ἐφάμαρτο· ἡ ἐγκράτεια τῆς γλώσσας, ἡ ἀποχή ἀπό τόν θυμό, ὁ χωρισμός ἀπό τίς αἰσχρές ἐπιθυμίες, τήν καταλαλιά, τό ψεῦδος καί τήν ἐπιορκία».
Περίοδος ἐντατικότερης καί θερμότερης προσευχῆς. Οἱ χριστιανοί ὀφείλουμε νά προσευχόμαστε πάντοτε. Μέ συναίσθηση. Μέ κατάνυξη. Μέ συντριβή. Στό σπίτι μας μέ τήν οἰκογένειά μας. Στό ναό τῆς Ἐνορίας μας μαζί μέ τούς ἀδελφούς μας.
Προσευχόμαστε ὅμως ἀκόμη περισσότερο τώρα τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή μέ τίς θαυμάσιες Ἀκολουθίες της. Τούς Χαιρετισμούς, τά Ἀπόδειπνα, τούς Κατανυκτικούς Ἑσπερινούς.
Ἡ προσευχή θερμαίνει τήν καρδιά μας. Αὐξάνει τήν ἀγάπη μας πρός τόν Κύριο. Εἰρηνεύει τήν ψυχή. Μᾶς ἐνδυναμώνει στόν καθημερινό πνευματικό μας ἀγώνα. Ἄς θυμηθοῦμε τόν ὡραῖο λόγο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου: «Μνημονευτέον Θεοῦ μᾶλλον ἤ ἀναπνευστέον». Δηλαδή, νά θυμόμαστε καί νά προσευχόμαστε στόν Θεό περισσότερο παρά νά ἀναπνέουμε.
Περίοδος μετανοίας. Ἄν ἡ μετάνοια θά πρέπει νά χαρακτηρίζει ὁλόκληρη τή ζωή μας —«καιρός μετανοίας ὁ ἐνεστώς (=ὁ παρών) ἐστι» κατά τόν ἅγιο Ἐφραίμ τόν Σύρο—, ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή εἶναι κατ᾽ ἐξοχήν «καιρός μετανοίας». Καί μετάνοια σημαίνει ἀλλαγή νοῦ, ἀνακαίνιση ψυχῆς, ἐπιστροφή στόν Θεό.
Ἡ μετάνοια εἶναι ἕνα δυναμικό γεγονός. Εἶναι κατάσταση ψυχῆς καί ὄχι στιγμιαῖο συναίσθημα. Οἱ χριστιανοί ζοῦμε συνεχῶς ἐν μετανοίᾳ. Ὡστόσο, τό πνευματικό κλίμα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς μᾶς βοηθᾶ νά τήν βιώσουμε ἐντονώτερα.
Φυσικά, ἡ μετάνοιά μας ὡς βίωμα ὁλοκληρώνεται καί μέ τό μυστήριο τῆς ἀφέσεως· τήν ἐξομολόγησή μας ἐνώπιον τοῦ πνευματικοῦ μας πατέρα γιά νά συγχωρηθοῦν τά ἁμαρτήματά μας. Νά ἐξαγνιστεῖ ἡ ψυχή μας. Καί ἐνισχυόμενοι μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ νά κάνουμε ἕνα νέο πνευματικό ξεκίνημα.
* * *
Προσφιλέστατοι ἀδελφοί μου,
Ἔφθασε κι ἐφέτος ὁ «καιρός», ἡ εὐλογημένη περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὅλοι μας καλούμαστε ν᾽ ἀγωνιστοῦμε μέ πνευματική φιλοτιμία.
Ἄς μήν ἰσχύσει γιά μᾶς ἡ διαπίστωση τοῦ ἐρημίτη ὅτι «ἡ γενεά αὕτη οὐ ζητεῖ τό σήμερον ἀλλά τό αὔριον», δηλαδή ἀναβάλλει συνεχῶς ὅ,τι ὀφείλει νά κάνει ἐγκαίρως.
Ἀντίθετα, ἄς ἀκούσουμε καί ἄς ἀνταποκριθοῦμε στή μυστική προτροπή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος «σήμερον ἐπίστρεψον!».
Μέ πατρική ἀγάπη ἐν Χριστῷ
Ὁ Ἐπίσκοπός σας
† Ὁ Νέας Σμύρνης ΣΥΜΕΩΝ
